برخی از روانشناسان شخصیت، بر این عقیده هستند که می توان شخصیت انسان را در پنج بعد عمده توصیف کرد. در واقع به اعتقاد آن ها شخصیت انسان دارای پنج بعد زیربنایی و بنیادین است و می توان شخصیت هر فرد را بر اساس این پنج بعد مشخص کرد. عموما این ابعاد تحت عنوان "پنج عامل بزرگ" (Big 5) مطرح می شوند. این ابعاد شامل برون گرایی، توافق جویی، گشودگی به تجربه، وجدانی بودن و روان رنجورخویی است.
در حال حاضر نظریه ی پنج عاملی شخصیت پرطرفدارترین نظریه ی در مورد ویژگی های شخصیتی است. در طول 50 سال اخیر شواهد بسیاری در تایید نظریه ی پنج عاملی شخصیت یافت شده است. تحقیقات گسترده در اکثر کشورهای جهان، وجود این 5 عامل و نقش زیربنایی آن ها را تایید کرده اند. به عنوان مثال مک کرا و همکارانش با تحقیق بر روی مردم 50 فرهنگ مختلف به این نتیجه دست یافتند که این ابعاد در تمامی فرهنگ ها ثابت بوده و بنابراین می توان 5 عامل بزرگ را جهانی دانست.
برون گرایی:
این ویژگی شامل خصوصیاتی نظیر تحریک پذیری، معاشرتی بودن، پرحرفی، قاطعیت و میزان بالای بروز هیجانات است.
سازش یا توافق جویی:
این ویژگی انعکاس دهنده ی تفاوت افراد در روابط و رفتارهای اجتماعی است. توافق جویی شامل صفاتی نظیر صداقت، نوع دوستی، محبت، مهربانی و سایر رفتارهای اجتماعی است. افرادی که سازش بالایی دارند ارزش بالایی برای ارتباط با دیگران قائل هستند. آن ها همچنین نگاهی خوش بینانه به بشریت دارند.
وجدانی بودن
ویژگی های عمومی این بعد شامل انضباط شخصی، وظیفه شناسی و متانت است. این ویژگی به روش های افراد برای کنترل، تنظیم و جهت دهی به تکانه های خود مربوط است. افرادی که در این بعد نمره ی بالایی کسب می کنند، به جای بروز رفتار تکانشی، احساسات و هیجانات خود را کنترل کرده و دست به انجام رفتارهای برنامه ریزی شده می زنند.
روان رنجورخویی
افراد روان رنجور عموما نااستواری و بی ثباتی هیجانی، اضطراب، دمدمی مزاج بودن، کج خلقی و افسردگی را تجربه می کنند.
گشودگی به تجربه
این ویژگی شامل خصوصیاتی نظیر تخیل، بینش، تفکر غیرمعمول و غیرکلیشه ای و کنجکاوی می شود و افرادی که از نظر گشودگی به تجربه در سطح بالایی هستند معمولا طیف وسیعی از علایق دارند. افرادی که در سطح بالایی از این ویژگی هستند به دنبال تجربیات جدید بوده و خلاقیت بیشتری نسبت به دیگران دارند. آن ها در مقایسه با دیگران آگاهی بیشتری نسبت به احساسات خود دارند.
