قوانین گشتالت

در حوزه ادراک قواعد سازمان دهنده ای وجود دارند که قوانین گشتالت (gestalt laws) نامیده می شوند. عمومی ترین قانون، قانون prangnanz ، واژه آلمانی معادل pregnant است، البته نه به معنای باردار بلکه به معنای حامل معنا.بر اساس این قانون ما تمایل داریم که چیزها را تا حد امکان به عنوان یک گشتالت ( کل ) ساده، معمول یا قاعده مند تجربه کنیم. به عنوان مثال ما تمایل داریم تصویر زیر را به عنوان 5 حلقه تشخیص دهیم در حالی که می توان آن را به عنوان اشکال بسیار متفاوت تری درک کرد.   

 

قانون بسته شدن یا تکمیل (Law of closure):

بر اساس این قانون در صورتی که بخش یا جزئی از یک طرح کامل، حضور نداشته باشد، ما تمایل به اضافه کردن آن جزء داریم. در تصویر زیر شما یک مربع و یک دایره را ادراک می کنید.

قانون مشابهت (Law of similarity):

بر اساس قانون مشابهت ما تمایل داریم تا آیتم های مشابه را در یک گروه قرار دهیم و آن ها را به عنوان یک گشتالت در نظر بگیریم. در مثال زیر شما به جای گروه بندی سطرها یا ستون ها و یا روش های دیگر، O ها را به عنوان یک گروه و X ها را به عنوان یک گروه در نظر می گیرید. در واقع O ها را به عنوان خطی که زمینه ای از Xها را قطع می کند در نظر می گیرید.

OXXXXXXXXXX
XOXXXXXXXXX
XXOXXXXXXXX
XXXOXXXXXXX
XXXXOXXXXXX
XXXXXOXXXXX
XXXXXXOXXXX
XXXXXXXOXXX
XXXXXXXXOXX
XXXXXXXXXOX
XXXXXXXXXXO

قانون مجاورت (Law of proximity):

چیزها یا آیتم های نزدیک به هم به عنوان یک گروه در نظر گرفته می شوند. به عنوان مثال در تصویر زیر به احتمال زیاد شما سه خط از * می بینید و نه 14 گروه از * های عمودی.

**************

**************

**************

قانون تقارن (Law of symmetry):

بر اساس قانون تقارن، ذهن اشیاء را به صورت متقارن درک می کند و آن ها را حول یک نقطه مرکزی شکل می دهد. از نظر ادراکی ما تمایل داریم تا اشیاء را به بخش هایی متقارن تقسیم کنیم. بنابراین هنگامی که دو المان متقارن با یکدیگر ارتباط ندارند، ذهن آن ها را به یکدیگر مرتبط می سازد تا طرحی منسجم ایجاد کند. به عنوان مثال در شکل زیر ما تمایل به درک سه براکت متقارن داریم و نه 6 براکت جداگانه.

[     ][     ][     ]

قانون امتداد (Law of continuity):

هنگامی که خطی را مشاهده می کنیم ( و یا تصویری که ممتد است ) که خطی دیگر را قطع می کند، ما چهار خط یا طرح جداگانه را ادارک نمی کنیم. همین طور دو زاویه ی به هم متصل شده را نیز ادراک نمی کنیم، بلکه مشابه طرح زیر، دو خط متقاطع می بینیم.

قانون طرح - زمینه:

یکی از مهم ترین و جالب ترین قوانین گشتالتی، قانون طرح زمینه است. این قانون ابتدا توسط ادگار روبین، پدیدارشناس مطرح شد. شکل زیر یکی از مشهورترین مثال های این قانون است.

اساسا ما تمایلی ذاتی به درک بخشی از یک رویداد به عنوان طرح ( و یا زمینه پیشین ) و بخش دیگر رویداد به عنوان زمینه ( و یا زمینه پسین) داریم. آن چه در بالا مشاهده می کنید، تنها یک تصویر است، اما تنها با تغییر ذهنیت، ما دو تصویر متفاوت را مشاهده می کنیم. در یک حالت طرح یک جام را مشاهده می کنیم که در زمینه ای سفید قرار گرفته است و در حالت دیگر، تصویر دو صورت روبه روی یکدیگر که در زمینه ای مشکی قرار گرفته اند. با این حال امکان مشاهده این دو تصویر به صورت همزمان وجود ندارد.

قانون سرنوشت مشترک (Law of common fate):

انسان ها عناصر بصری که در جهت یکسان و یا با سرعت یکسان حرکت می کنند، به عنوان محرک هایی مشابه در یک گروه قرار می دهند. یکی از مشهودترین مثال های این قانون گروهی از پرندگان است. هنگامی که پرندگان مختلف در جهتی یکسان پرواز می کنند ما آن ها را به عنوان یک گروه درک می کنیم در حالی که پرندگانی که در جهات دیگر پرواز می کنند را در آن گروه فرض نمی کنیم.

 

 

برای آشنایی با روانشناسی گشتالت به مطلب زیر مراجعه کنید:

روانشناسی گشتالت