خودشکوفایی در بالاترین بخش هرم مازلو قرار گرفته است. با این حال خود شکوفایی چیست؟ مازلو خودشکوفایی را این گونه توصیف می کند:

" یک فرد می بایست تمامی پتانسیل هایش را به فعل درآورد. ما این نیاز برای به فعل درآوردن پتانسیل ها را خودشکوفایی می نامیم. در واقع خوشکوفایی، تمایل برای تکمیل خود، یا شکوفاسازی پتانسیل های فرد است. در طی فرایند خودشکوفایی فرد بیشتر و بیشتر به آن چه هست یا می تواند باشد نزدیک می شود."

گرچه نظریه مازلو به ظاهر انعطاف ناپذیر به نظر می رسد، اما خود مازلو اشاره می کند که برآورده سازی نیازها همواره از ترتیب مشخصی تبعیت نمی کند. به عنوان مثال ممکن است نیاز به عزت نفس برای برخی مهم تر از نیاز به عشق باشد و یا برای دیگری نیاز به خلاقیت نسبت به سایر نیازها در اولیت قرار گیرد.

 

ویژگی های فرد خودشکوفا

آبراهام مازلو در نظریه سلسله مراتب نیازهای خود، برخی از مهم ترین ویژگی های افراد خودشکوفا را نیز برشمرده است:

 

واقع گرایی (Acceptance and Realism)

افراد خودشکوفا ادراکی واقع گرایانه از خود، دیگران و دنیای اطراف خود دارند. آن ها توانایی بالایی در تشخیص راست از دروغ دارند.

 

پذیرش خود، دیگران و طبیعت (Comfortable acceptance of self, others, nature)

افراد خودشکوفا طبیعت وجودی خود را به رغم تغییراتش می پذیرند. آن ها نقص های دیگران و تناقض های بشری را می پذیرند.

 

خودپیروی (Spontaneity)

انسان های خودشکوفا در افکار و رفتارهایشان خودانگیخته هستند. گرچه آن ها از قوانین و انتظارات اجتماعی تبعیت می کنند، با این حال تمایل دارند تا بر اساس افکار خود عمل کرده و از دیگران پیروی و تبعیت نکنند.

 

خودمختاری و انفراد (Autonomy and Solitude)

ویژگی دیگر افراد خودشکوفا نیاز به استقلال و امنیت فردی است. این افراد گرچه از مشارکت با دیگران لذت می برند، اما به زمانی برای تمرکز بر پتانسیل های فردی و رشد آن ها نیاز دارند. بنابراین در مواقعی از زندگی نیاز به محیطی آرام و به دور از دیگران دارند.

 

مسئله محوری (Problem centering)

افراد خودشکوفا به مسائل و مشکلات دیگران و دنیای اطرافشان حساس هستند و تلاش می کنند تا این مشکلات را برطرف کنند.

 

continued freshness of appreciation

به گفته مازلو، انسان های خود شکوفا دائما در حال تجدید تجربیات هستند، بدین معنا که آن ها هر بار که با طلوع آفتاب یا یک گل و یا منظره ای زیبا مواجه می شوند، گویی برای اولین بار آن منظره را مشاهده کرده اند.

 

روابط بین فردی عمیق (Profound interpersonal relationship)

از مهم ترین ویژگی های روابط بین فردی آن ها، عمیق بودن است. آن ها در روابطشان به مراتب بیشتر از آن چه دیگران می توانند تصور کنند فرو می روند، عشق شدیدتری را ابراز می کنند و هویت می یابند.

 

ساختار شخصیتی دموکراتیک (Democratic Character structure)

افراد خودشکوفا به طبیعت برابر انسان ها اعتقاد دارند که هر کس حق بیان اعتقاداتش را دارد. البته آن ها آگاهند که هر فرد نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارد.

 

خلاقیت (Creativeness)

انسان های خودشکوفا می توانند بسیار خلاق باشند. این خلاقیت می تواند در زمینه های گوناگون صورت گیرد.

 

شوخ طبعی بدون خصومت (Non hostile sense of humor)

آن ها شوخ طبعی بسیاری دارند، با این حال این شوخ طبعی به معنای به سخره گرفتن دیگران و یا خصومت نیست.

 

تجربه اوج (Peak experience)

تمامی افرادی که آبراهام مازلو از آن ها به عنوان انسان های خودشکوفا یاد کرده است، وقوع مکرر تجربه اوج را گزارش کرده اند. تجربه اوج مهم ترین ویژگی افراد خودشکوفا به شمار می آید و به لحظاتی اشاره دارد که طی آن فرد با نوعی احساس وجد، هارمونی و تفکر عمیق مواجه می شود. این لحظات با ظهور ایده های جدید و بکر در ذهن فرد خودشکوفا همراه هستند.

 

مازلو همچنین دلسوزی برای دیگران و نوع دوستی و همین طور تعداد کم دوستان نزدیک را نیز از ویژگی های این افراد برشمرده است.