اندورفین مخدر درون بدن

در آغاز دهه 70 محققان به دنبال بررسی نحوه تاثیرپذیری مغز در برابر مواد مخدر نظیر هروئین و مورفین بودند. آن ها دریافتند که مخدرها با گیرنده های سلول هایی تعامل می کنند که در مغز و نخاع شوکی به فراوانی یافت می شوند. هنگامی که این مخدرها توسط گیرنده ها جذب می شوند، سبب کاهش و یا بلوکه شدن انتقال سیگنال های درد در بدن می گردند. اما سوال این جا بود که چرا گیرنده هایی مخصوص مخدرها در بدن وجود دارند؟ محتمل ترین پاسخ این سوال این است که بدن می بایست شامل موادی شبیه به مخدرها باشد که به صورت طبیعی در بدن تولید می شوند.

اندورفین ها انتقال دهنده های عصبی هستند، مواد شیمیایی که سیگنال های عصبی را از یک نورون به نورون دیگر انتقال می دهند. انتقال دهنده های عصبی نقشی کلیدی در دستگاه اعصاب مرکزی ایفا می کنند و می توانند نورون های مجاور را برانگیخته و یا سرکوب کنند. اندورفین ها در واکنش به محرک های مشخصی نظیر استرس، ترس و یا درد تولید می شوند. دست کم بیست نوع مختلف از اندورفین ها در بدن وجود دارد. یکی از مشهورترین آن ها بتا اندورفین است که به مراتب قوی تر از مورفین می باشد.

همان طور که گفته شد اندورفین ها احساس درد را کاهش داده و یا متوقف می کنند. علاوه بر این، اندورفین ها در احساس لذت نیز نقش دارند. دانشمندان بر این عقیده هستند که علت وجود احساس لذت ناشی از اندورفین ها، آگاهی ما از روی دادن اتفاقی مفید نظیر تغذیه، لذت جنـــســــی و یا حتی ارتباط با دیگران است. این لذت همچنین سبب ترغیب ما برای تکرار رفتار مفید پیشین و کسب لذت مجدد می شود.

بخش قابل توجهی از احساسات و حافظه ی هیجانی توسط دستگاه لیمبیک تحلیل می شود. از جمله ساختارهای مغزی که زیرمجموعه دستگاه لیمبیک به حساب می آید، هیپوتالاموس است که اعمالی نظیر گرسنگی، تشنگی، رضایت جنــســــی و پاسخ های هیجانی را کنترل می کند. دستگاه لیمبیک غنی از گیرنده های اوپیوئیدی است. هنگامی که اندورفین ها توسط گیرنده های اوپیوئیدی جذب شوند، افراد احساس لذت و رضایت می کنند.  

جالب است که اندورفین ها می توانند در اختلالات روانی نظیر اختلال وسواس فکری عملی نیز دخیل باشند. هنگامی که افراد رفتاری را انجام می دهند تولید اندورفین ها و رسیدن میزان اندورفین به سطح مشخص می تواند نشان دهنده ی رضایت فرد از انجام کار و به پایان رساندن آن باشد. به عنوان مثال هنگامی که فرد دست خود را می شوید، افزایش اندورفین سبب می شود تا فرد از این کار رضایت پیدا کرده و آن را به پایان رساند. بنابراین میزان اندورفین به عنوان نشانه ای برای به پایان رساندن فعالیت ها نیز به شمار می آید، اما در افرادی که مبتلا به وسواس فکری عملی هستند، اندورفین به سطح تعیین شده نرسیده و در نتیجه این افراد به رفتار خود ادامه داده و بارها و بارها آن را تکرار می کنند.

همچنین شواهدی مبنی بر نقش اندورفین در افسردگی و یا تغییرات شدید خلق وجود دارد. ممکن است در افرادی که به خود آسیب می رسانند میزان اندورفین کمتر از سطح نرمال بوده و این رفتار _ آسیب رساندن به خود _ به منظور افزایش سطح اندورفین صورت گرفته و سبب لذت شود.

اندورفین ها می توانند در ارتباط با خشم و اضطراب نیز نقش داشته باشند. در صورتی که فعالیت اندورفین ها بیش از حد شود، هیپوتالاموس که در رهاسازی هورمون ها نقش دارد، فرمان تولید هورمون های دخیل در واکنش "جنگ و گریز" را صادر می کند.

محققین احتمال می دهند که اندورفین ها در مورد اثر دارونما نیز (پلاسیبو) نقش داشته باشند. اثر یا پدیده ی دارونما به شرایطی اشاره دارد که فردی با دریافت دارو و یا روش درمانی غیر واقعی بهبود می یابد. به عنوان مثال ممکن است فردی صرفا با مصرف قرصی بی اثر انتظار بهبودی یافته و این انتظار مثبت سبب رهاسازی اندورفین در بدن شده و منجر به بهبود فرد شود.

ترشح و آزادسازی اندورفین ها علاوه بر کاهش حس درد منجر به احساس سرخوشی، تنظیم اشتها، آزادسازی هورمون های جنـــســی و افزایش پاسخ ایمنی بدن می شود. هنگامی که سطح اندورفین افزایش می یابد، میزان استرس و احساس درد در افراد کاهش می یابد. این نوروترنسمیتر به عنوان تنظیم کننده ی حالتی که سرخوشی دویدن نامیده می شود، نیز به حساب می آید. سرخوشی دویدن حس لذتی است که افراد در هنگام ورزش طولانی احساس می کنند.  

اتفاقات مختلفی سبب رهاسازی اندورفین ها در بدن می شوند. از مهم ترین آن ها می توان به استرس و درد اشاره کرد. هنگامی که سیگنال های درد به هیپوتالاموس می رسند، هیپوتالاموس با ارسال پیام شیمیایی به غده هیپوفیز سبب آزادسازی اندورفین در مغز می شود. افزایش اندورفین و اتصال آن به گیرنده های اپیوئیدی منجر به کاهش درد و انتقال پیام درد می شود.

 

در کنار استرس و درد رویدادها و فعالیت های دیگری نیز وجود دارند که منجر به آزادسازی اندورفین می گردند. ورزش، مدیتیشن، مراقبه و تمرینات مرتبط با تنفس کنترل شده، مصرف الکل، فلفل قرمز، قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش و حتی زایمان! از مواردی هستند که منجر به آزادسازی اندورفین ها می شوند.